Familie-opstelling, familiesysteem… Wat is het en wat kun je ermee?

Er wordt de laatste tijd steeds meer geschreven over familie-opstellingen. Door coaches op social media, maar ook in verschillende media, zoals Psychologie Magazine, JAN, Trouw of op online platforms als Holistik. Grote kans dat jij er ook al veel over gelezen hebt, maar je nog afvraagt wat het precies is en wat het voor jou kan betekenen.

Ook ik ben systemisch coach en werk met opstellingen. In een aantal blogs wil ik je meenemen in een stukje theorie en achtergrond over systemisch werken en familie-opstellingen, zodat voor jou meer helderheid ontstaat.

Tijdens mijn opleiding aan ‘Het Bert Hellinger Instituut Nederland’ leerde ik onder andere de achtergronden en theoretische kaders kennen achter het systemisch werken en familie-opstellingen. Deze theoretische kaders zijn naast de informatie uit het hier & nu (het dagelijks leven) en de systeem energie de drie pijlers onder deze manier van werken. De grondlegger hiervan is Bert Hellinger (1925-2019). Om te weten wat een familie opstelling is, is het eerst goed om te snappen wat een ‘familiesysteem’ is, want dit is de basis achter het werken met familie opstellingen.

Wat is een systeem?

Laat ik eerst maar eens beginnen met onder woorden brengen wat een systeem is. Ook jij maakt deel uit van verschillende systemen. Je kan denken aan het gezin waar je bij hoort, de familie waar je vandaan komt, de instelling of het bedrijf waar je werkt, het land waar je woont of de religie/cultuur waar je bij hoort. Binnen dit systeem weet jij als geen ander hoe je je moet gedragen en wat er van jou wordt verwacht. Het geeft je houvast, het geeft je een plek.

Je zult ook ervaringen hebben waarin je merkt dat het buiten een bepaald systeem anders is dan erbinnen. In jouw gezin gaat het er bijvoorbeeld anders aan toe dan in het gezin van buren of vrienden.

Wat ook belangrijk is om te weten is dat ieder systeem weer deel uitmaakt van een groter systeem, het hoort ergens bij. Een systeem staat niet op zichzelf. Hoe dat er precies uit ziet leg ik je uit in het volgende kopje.

Wat is een familiesysteem?

In dit verhaal neem ik je mee naar het familiesysteem. Dit is namelijk het systeem dat altijd met je mee gaat, omdat hier jouw wortels liggen. Daar heb je geleerd hoe je je moet gedragen en heb je patronen ontwikkeld. Dit gedrag en deze patronen neem je onbewust mee in alle systemen waarin je functioneert.

Jij bent geboren uit een vader en moeder; dat is het ‘kleine’ systeem waar je bij hoort. Dit kleine systeem is een onderdeel van het familiesysteem waaruit je vader en je moeder zijn voortgekomen. Bij het familiesysteem horen dus je (biologische)ouders, grootouders, ooms, tantes, neven, nichten en verdere voorouders. Maar ook geloofsovertuigingen, land van herkomst, gebeurtenissen of de context waarin werd geleefd. Dus als je leest over een familiesysteem gaat het om het grotere geheel waar je vandaan komt en wat bij jou hoort. In een ontmoeting met jou zie ik jou, maar eigenlijk zie ik denkbeeldig achter jou een hele waaier aan voorouders, waarvan jij het middelpunt bent.

Hoe werkt het familiesysteem?

Een belangrijke functie van het familiesysteem is overleven. Om te kunnen overleven binnen een familiesysteem zijn drie principes van belang:

• Erbij horen. Ieder individu verlangt ernaar om erbij te horen, om een plek te hebben. Erbij horen is een belangrijke voorwaarde om te kunnen bloeien, gelukkig te zijn of goed te kunnen functioneren. Je hebt deze plek ook nodig om een bijdrage te kunnen leveren aan de groep waarbij je hoort. Hoe meer je een bijdrage kan leveren hoe steviger je plek is.

• Uitwisseling. Bij uitwisseling gaat het over geven en nemen. Je herkent dat vast wel, iemand geeft je iets waarna jij de drang voelt om iets terug te geven. En daarna geeft de ander jou weer aan jou. Hoe meer uitwisseling, hoe meer levendigheid. Het is dus van belang dat er een balans is tussen geven en nemen. De enige relatie waarin er geen balans is tussen geven en nemen, is tussen ouder en kind. Ouders geven en kinderen nemen. Als kinderen groot worden geven zij weer aan hun kinderen of op een andere manier aan de maatschappij.

• Ordening. Dit heeft te maken met je plek in het systeem. Als je het hebt over je familiesysteem gaat het over jouw plek in de kinderrij. Degene die als eerste is geboren staat bovenaan. Ouders staan boven hun kinderen. En als je zelf ook kinderen hebt, staan je kinderen weer onder jou.

Waarom is inzicht in je familiesysteem zo belangrijk?

Ieder mens maakt deel uit van een familiesysteem. In dit systeem heb je gedrag en patronen ontwikkeld die je de rest van je leven gebruikt. Dit hoeft niet altijd een probleem te zijn, maar soms zijn er momenten dat je merkt dat het niet lekker loopt in je leven. Je voelt je energieloos, je komt steeds in bepaalde situaties terecht die je geen recht doen of je merkt dat je zelf niet kan kiezen en alleen maar met de ander bezig bent. In zo’n geval is het goed om eens terug te kijken naar je systeem van herkomst. In ieders familiesysteem zijn dingen gebeurd waardoor er disbalans is ontstaan in de drie principes. Door deze disbalans heb je onbewust patronen ontwikkeld om te kunnen overleven of om erbij te horen. Deze patronen kunnen je in het hier en nu belemmeren. En om daar een verandering in te kunnen aanbrengen, kan het zinvol zijn om zelf eens terug te kijken en je anders te gaan verbinden met je systeem van herkomst.

Ik hoop dat je door het lezen van deze blog in ieder geval al inzicht hebt gekregen in wat een familiesysteem is. Er zijn vast nog meer begrippen die vragen bij je oproepen, zoals het begrip patronen of hoe verbind je je anders met je systeem van herkomst. In volgende blogs zal ik hier meer over schrijven. Of lees hier nog meer over familie opstellingen.

Bron: naast de input van de opleiding die ik heb gevolgd heb ik ook gebruik gemaakt van het boek 'Systemisch coachen, systemisch werk zonder opstellingen, Jan Jakob Stam en Bibi Schreuder, Uitgeverij het Noorderlicht'.

Wil je vaker geïnspireerd raken met dit soort blogs? Meld je aan voor de nieuwsbrief die elke maand wordt verzonden. Meld je hier aan.