Over verlies, rouw en verbinding
De verwachting dat we geconfronteerd kunnen worden met lijden en met verlies, zonder erdoor geraakt te worden, is even onrealistisch als te denken dat we door het water zouden kunnen lopen zonder nat te worden. (Rachel Naomi Remen)
Deze zin las ik in het boek ‘Professioneel begeleiden bij verlies’ (Jakob van Wielink ea). Als een richtingaanwijzer kwam deze zin mijn leven binnen en ik realiseerde mij deze zin is er eentje om op te kauwen en te reflecteren.
Wat is verlies
Verlies gaat over het permanent missen van, het afscheid nemen van, het verbreken van de verbinding met en de hechting aan iemand met wie, of iets waarmee, een betekenisvolle relatie onderhouden wordt (28).
Soms is het heel duidelijk dat iemand een verlies heeft meegemaakt, bijvoorbeeld door overlijden, een scheiding of een verhuizing. Soms is het minder duidelijk of zijn de verliezen minder tastbaar bijvoorbeeld een onvervulde kinderwens, verloren dromen of verloren hoop. Er kan sprake zijn van verlies dat direct op de voorgrond staat en zichtbaar is. En soms zijn er verliezen die een gevolg zijn van een ander verlies en daarmee soms onduidelijker.
Ieder mens heeft te maken met verliezen in het leven, we kunnen er niet omheen. Ook ik heb verliezen geleden, bijvoorbeeld de scheiding van mijn ouders toen ik ongeveer 17 was of toen ik besloot mijn baan als ergotherapeut op te zeggen om een periode voor de kinderen te gaan zorgen. Ook ik heb verliezen geleden die niet voor iedereen duidelijk zichtbaar zijn. Maar als ik eerlijk ben heb ik de verliezen niet altijd als verlies ervaren. Ik accepteerde de situatie en ging gewoon door, ik stond niet stil.
Rouw
Een logisch gevolg op verlies is rouw. Rouw is het omgaan met een totaal van gevoelens, gedachten, lichamelijke gewaarwordingen en gedrag dat kan ontstaan wanneer, vrijwillig of gedwongen, afscheid genomen wordt van iets waarmee, of iemand met wie een betekenisvolle relatie werd onderhouden (28).
Het kunnen toelaten van de rouw hangt af van de keuze die je maakt als je de realiteit van het verlies onder ogen ziet. Rouwen is een autonoom proces, het komt soms ineens opzetten en soms weer niet. Tegen rouwen zeg je niet het is nu klaar, het is gedaan en komt nooit meer terug. Nee, het kan op allerlei momenten ineens naar voren komen.
Toelaten van rouw hangt af van jouw keuze
Rouw, het woord kon mij een beetje kriegel maken, waarom is het nodig? Het woord rouw alleen is al rauw en donker, ik hou er niet van. Ik hou van zacht, van licht, van schoonheid. Ik kijk liever naar de positieve gevolgen of ben dankbaar voor het leven wat iemand heeft kunnen leven of zoek de lichtpuntjes in bepaalde situaties. Ik vermijd liever nare gevoelens of pijn. Waarom stil staan bij rouw? Ik ontdekte:
Het is belangrijk want de functie van rouw is om weer vol in het leven te kunnen staan en je opnieuw te kunnen verbinden.
Dit werpt letterlijk een ander licht op het rouw. Het ontroert mij, het wekt verlangen en het geeft hoop. Het aangaan van je verdriet en rouw is nodig om je in nieuwe situaties of met nieuwe mensen te verbinden. Door licht te laten schijnen en aan te kijken waarover gerouwd mag worden en het een plek te geven kun je juist weer verder. Dan pas kun je het leven ten volle leven! Wat een kansen en mogelijkheden biedt dat!
Geraakt worden
Ik ontdekte bij de verliezen die ik heb geleden te hebben overleefd op mijn ratio: relativeren, bagatelliseren, doorgaan, positieve dingen zoeken, mijn gevoel diep weg te stoppen. Wat ik ben vergeten is te ervaren wat het verlies met mij persoonlijk deed. Ik heb afgelopen jaren geleerd het verdriet toe te laten en steeds meer te durven voelen. Hoe ik dat nu doe?
Mijn ratio geeft mij inzichten door mij te verdiepen in deze thema’s of door gesprekken met anderen.
Mijn lijf geeft mij informatie. Soms voel ik mijn hart onrustig kloppen of heb ik een brok ik mijn keel. Ik heb geleerd hier aandacht aan te schenken, er even bij stil te staan. De tranen die soms komen laat ik rustig stromen, verdriet mag er zijn. Ik leer het uithouden met mijzelf.
Ik geef mijzelf toestemming om te oefenen en ben alert op de momenten die zich hiervoor aandienen.
Ik kijk, ik sta stil, ik zie en daarna kan ik ook weer verder.
De opbrengst is groot: ik ben steeds meer mijzelf, ik durf te leven, ik durf zichtbaar te zijn, ik durf mijzelf te verbinden. Ik ben er nog niet, er valt een wereld te winnen: nog meer voelen en ik verlang er naar om in mijn leven nog meer mijn roeping te ontdekken, die uit te vouwen en hierin keuzes te maken.
En jij?
Hoe kijk jij naar verlies, welke rol heeft rouw in jouw leven? Ik heb je een klein inkijkje gegeven in mijn leven, omdat ik geloof in kwetsbaar zijn en het delen van verhalen. Ik hoop dat het je aanmoedigt zelf ook aan de slag te gaan met die dingen die je liever wegstopt. Ik verlang ernaar dat het je hoop geeft: want als ik het kan, kan jij het ook! Je bent altijd welkom om door te praten over die dingen die jou bezighouden.
Bron: Professioneel begeleiden bij verlies, Jakob van Wielink, Leo Wilhelm en Denise van Geelen-Merks.
